Deniz ekosistemini kurtarmak

İnsanoğlunun en temel ihti­yacı olan “suyu kurtarmak” için dünya seferber oldu. Dün­ya liderleri Fransa’nın Nice kentinde bu hafta Birleşmiş Milletler Okyanuslar Konfe­ransı (United Nations Ocean Conference - UNOC) için bir araya geldi. Bugüne kadar dü­zenlenen en büyük okyanus zirvesinde önemli anlaşma­ların sonuçlandırılması, veri­len sözlerin yerine getirilmesi ve yeni vaatlerde bulunulması için hayati bir fırsat olarak de­ğerlendiriliyor.

İklim değişikliği, deniz kay­naklarının aşırı kullanımı ve kirlilik nedeniyle artan teh­ditlerle karşı karşıya kalınan dünyamızda, sivil toplum ku­ruluşları ve denizcilik uz­manları hükümetleri bu fırsa­tı “kırılgan su altı ekosistem­lerini koruma” çağrısı yaptı.

Üç yıl önce yaklaşık 200 ül­ke, 2030 yılına kadar dünya okyanuslarının yüzde 30’unu koruma alanı ilan etmeyi ta­ahhüt etti. Ancak günümü­ze kadar sadece yüzde 8,4’ü koruma altına alınabildi. Bu alanların yalnız yüzde 2,7’sin­de zarar verici faaliyetlerin en aza indirilmesi veya tama­men engellenme­si için etkin ko­ruma ve yönetim sağlanabiliyor.

Yüzde 30 he­defi olan koruma oranına ulaşmak için yıllık yakla­şık 15,8 milyar dolar yatırım ge­rektiği açıklan­mıştı. Doğa koru­ma sivil toplum kuruluşları ve fon sağlayıcılarından olu­şan koalisyonun hazırladığı rapor, şu anda sadece 1,2 mil­yar dolar harcandığını orta­ya koydu. Çevreci gruplar, bu açığın dünya genelindeki sa­vunma bütçelerinin sadece yüzde 0,5’ine denk geldiğine dikkat çekiyor.

UNOC öncesi hükümetlere net bir mesaj verilen raporda, “Okyanusların korunmasına yetersiz yatırım yapılamaz. Konferans, ivmeyi artırmak, kritik uluslararası anlaşma­ları onaylamak ve okyanusla­rın değerini kabul etmek için eşsiz bir fırsat olarak” değer­lendirildi.

Birincisi 2016 yılında New York’ta düzenlenen BM Okya­nus Konferansı’nın üçüncü­süne yaklaşık 60 ülkenin katı­lımıyla Nice’de düzenleniyor. İklim değişikliği, plastik kir­liliği, biyoçeşitlilik kaybı ve aşırı deniz kaynakları kulla­nımı nedeniyle okyanusların geri dönüşü olmayan bir eşiğe geldiği uyarısı yapılıyor.

BM Okyanuslar Konferan­sı UNOC’un yasal bağlayıcı­lığı olmasa da, hükümetler, yatırımcılar ve sivil toplum için bir sinyal niteliği taşıyor. UNOC’un üç temel önceliği ise “okyanus ekosistemleri­nin savunulması, sürdürüle­bilir okyanus ekonomileri ve eylemlerin hızlandırılması” olarak öne çıkıyor.

STK’lar “uygulama” istiyor

Önde gelen altı çevre STK’sından oluşan bir grup yaptıkları ortak açıklamada, Avrupa Okyanus Paktı’nın okyanusların korunması için gereken acil eylem ve bağlayı­cı hedefleri sağlamakta yeter­siz kaldığını duyurdu.

BirdLife Europe, ClientE­arth, Oceana, Seas At Risk, Surfrider Foundation Euro­pe ve WWF Avrupa Politika Ofisi, BM Okyanuslar Konfe­ransı’nı “memnuniyetle kar­şılasalar da başarılı olması için mevcut yükümlülüklerin derhal uygulamaya konulma­sını ve yasal olarak bağlayıcı hedefler içermesi gerektiği­ni” savunuyor.

AB’den Okyanus anlaşması

Avrupa Birliği (AB), Avru­pa kıyılarını ve “denizler ve çevresindeki yaşamı koru­mayı” amaçlayan yeni bir ok­yanus anlaşmasını geçtiğimiz hafta kabul etti.

Denizlerin korunması ve yeniden canlandırılmasını desteklemek amacıyla üye ül­kelere yardım etmeyi ve de­niz alanlarıyla ilgili bazı Av­rupa yasalarını gözden geçir­meyi hedefleyen anlaşmada, beş yıl içinde plastik ve be­sin kaynaklı kirliliği yarıya indirmek amaçlanıyor. BM Okyanuslar Konferansı’nda konuşan AB Komisyonu Baş­kanı Ursula Başkanı von der Leyen, “Doğal yaşam alanla­rını onaracağız ve kıyılarımı­zı iklim değişikliğinin etkile­rine karşı daha etkin şekilde koruyacağız” ifadelerini kul­landı.

1 milyar euroluk kaynak

İki yıl içerisinde okyanus­larla ilgili yeni bir Avrupa ya­sası hazırlamak ve biyoçeşit­liliği daha iyi korumak için iki denizcilik direktifini gözden geçirmek isteyen AB Komis­yonu Balıkçılık ve Okyanus­lardan Sorumlu Üyesi Costas Kadis, “Aynı zamanda sürdü­rülebilir bir mavi ekonomiye daha fazla yatırım yapılması için muazzam bir potansiyel sunuyor ve güvenliğimiz için kilit önem taşıyor” diye ko­nuştu. AB, bilim insanları ve doğa korumacıların dünya ge­nelinde yürüteceği 50 projeye 1 milyar euro ayrılacağını, bu kaynağın üçte birinin bilim­sel araştırmalar için kullanı­lacağını açıkladı.