Enflasyonda son 41 ayın en düşük düzeyi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinde tüke­tici fiyatları (TÜFE) ba­zında mayıs ayı enflasyonu yüz­de 1,53 ile beklentilerin oldukça altında geldi. Geçen yıl ocak-ma­yıs döneminde yüzde 22,72 olan kümülatif enflasyon, bu yıl aynı dönemde yüzde 15,09’da kaldı. Mayıs sonu itibarıyla yıllık enf­lasyon yüzde 35,41’le son 41 ayın en düşük düzeyini gördü.

Merkez Bankası’nın Piyasa Katılımcıları anketinde mayıs için öngörülen aylık enflasyon öngörülerinin uygun ortalama­sı yüzde 2,36 olarak belirlenmiş­ti. Bağımsız veri izleme kurulu­şu Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise mayıs aylık enflas­yon oranını yüzde 3,66, yıllık enf­lasyonu da yüzde 71,23 açıkla­mıştı. İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) Tüketici Fiyat Endeksi’ne göre de İstanbul’da aylık enflas­yon yüzde 2,83 ve yıllık 46,57 ola­rak belirlenmişti.

TÜİK verisine göre bu ayki ki­ra zam tavanı olarak baz alınacak on iki aylık ortalamalara göre yıl­lık enflasyon ise yüzde 45,80 ile manşet enflasyonun 10,39 puan üzerinde oluştu. Geçen yıl mayıs­tan bu yana hızla gerileyen yıllık enflasyonda son bir yıldaki düşüş 40,04 puan olurken, on iki aylık ortalamalara göre enflasyondaki düşüş ise 16,71 puanda kaldı.

Kesintisiz düşüşte 12’nci ay

TÜİK’e göre geçen yıl nisan­da yüzde 69,80 olan yıllık enflas­yon, mayısta yüzde 75,45’e kadar çıktıktan sonra düşüşe geçmişti. Geçen yıl eylülde yüzde 50’nin, bu yıl şubatta yüzde 40’ın altı­nı gören yıllık enflasyon, nisan­da da yüzde 37,86’ya inmişti. Bu yıl mayısta aylık TÜFE artışının geçen yılın aynı ayında yüzde 3,37 olan orandan 1,84 puan da­ha düşük gelmesi sonucu baz et­kisiyle düşmeye devam eden yıl­lık enflasyonda kesintisiz düşüş süreci on iki aya ulaştı. Mayıs 2025 itibarıyla yüzde 35,41 olan yıllık enflasyon, Aralık 2021’de­ki yüzde 36,08’den sonraki (son 41 ay) dönemin en düşük düzeyi­ni görmüş oldu.

En yüksek aylık artış giyimde

Mayısta TÜFE kapsamındaki harcama grupları içinde en yük­sek fiyat artışı yüzde 6,97 ile gi­yim ve ayakkabıda yaşandı. Bu­nu yüzde 2,99’la konut, yüzde 2,66 ile ulaştırma, yüzde 1,94’le eğlence ve kültür yüzde 1,83’le lokanta ve oteller, yüzde 1,59’la çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 1,21’le ile ev eşyası, yüzde 1,19’la eğitim, yüzde 0,47 ile sağlık, yüz­de 0,06 ile alkollü içecekler ve tütün izledi. Endekste en bü­yük paya sahip olan gıda grubu ile haberleşmede ise aylık bazda yüzde 0,71 düşüş yaşandı.

Aylık bazda en çok artışın yaşandığı ve endekste yüzde 7,16’lık bir ağırlığa sahip giyim ve ayakkabının aylık enflasyona katkısı 0,41 puan oldu. Endekste yüzde 15,22 ağırlığa sahip konut ise 0,48 puanla aylık bazda en çok katkıyı yapan harcama gru­bu oldu. Endeksteki ağırlığı yüz­de 15,34 olan ulaştırma da aylık enflasyona 0,40 puan katkı yap­tı. Buna karşılık TÜFE’de 24,97 ile en yüksek ağırlığa sahip gıda ve alkolsüz içeceklerdeki düşüş aylık enflasyonu 0,18 puan, yüz­de 3,62 ağırlığa sahip haberleş­medeki düşüş de 0,02 puan aşağı çekti. Buna göre aylık enflasyon büyük oranda konut, ulaştırma ve giyim olmak üzere üç alandan kaynaklandı.

Yıllıkta en büyük etki konuttan

Yıllık bazda ise en çok artış yüz­de 71,67 ile eğitimde gerçekleşti, bunu yüzde 67,43’le konut, yüzde 40,12 ile sağlık, yüzde 36,91’le lo­kanta ve oteller izledi. Son bir yıl­da çeşitli mal ve hizmetlerde yüz­de 35,98 gıda ve alkolsüz içecek­lerde yüzde 32,87, ev eşyasında yüzde 29,69, alkollü içkiler ve tü­tünde yüzde 27,87, eğlence ve kül­türde yüzde 26,04, ulaştırmada yüzde 24,59, haberleşmede yüz­de 19,25 artış yaşandı. Mayısta en yüksek artışı kaydeden giyim ve ayakkabıda yıllıkta ise yüzde 14,2’te en düşük artışın yaşandığı harcama grubu oldu.

Yıllık enflasyona en büyük katkı da 9,34 puanla konut, 8,25 puanla gıda ve alkolsüz içecek­ler ve 4,07 puanla ulaştırma ol­mak üzere üç harcama grubun­dan geldi. Yıllık bazdaki katkı­da bunları 3,21 puanla lokanta ve oteller, 2,36 puanla ev eşya­sı, 1,62 puanla sağlık izledi. Son bir yılda en yüksek artış yaşanan harcama grubu olan eğitimin endeksteki yüzde 2,31’lik ağır­lığı dolayısıyla yıllık enflasyona katkısı ise 1,48 puanda kaldı. Yıl­lık enflasyona en az katkı yapan harcama grubu ise 0,65 puanla haberleşme oldu.

Elektrik, gazda rekor artış

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) mayısta aylık yüzde 2,48, ocak-mayıs döneminde yüzde 12,92, yıllık yüzde 13,13 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 30,17 artış gösterdi. ÜFE kapsamında aylık bazda; sanayinin dört sektöründe artışlar madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 1,18 ve imalatta yüzde 1,72 olurken, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 12,36 ve su temininde yüzde 5,86 ile yüksek düzeylerde gerçekleşti. Yıllık bazda ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 28,11, imalatta yüzde 22,99, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 19,83 ve su temininde yüzde 57,57 artış yaşandı.

Yıllık hedef tutar mı?

On iki aydır kesintisiz düşüş yaşanan TÜFE’de, ilk beş aydaki gerçekleşme dikkate alındığında, Merkez Bankası’nın yılın tümünde ortalamada yüzde 24 öngördüğü enflasyon hedeflerinin görece yakınsanmakla birlikte tutma olasılığı hala zayıf gözüküyor. Yüzde 24’lük hedefin tutabilmesi için kalan 7 ayda aylık ortalama enflasyonun yüzde 1,07 olması gerekiyor. Ancak kalan dönemde aylık ortalama enflasyon yüzde 1,64’ü geçmezse yıllık enflasyon öngörülen yüzde 29’luk üst bandın sınırları içinde kalacak.

Haziran kira artış tavanı yüzde 45,8

Haziran ayında yenilenecek konut ve işyeri kira sözleşmelerinde geçerli olacak artış üst sınırı da belli oldu. TÜFE’de mayıs sonu itibarıyla on iki aylık ortalamalara göre yüzde 45,80 olan enflasyon, bu ayki kira artışlarında üst sınır olarak esas alınacak, kira artışları bu oranı geçemeyecek. Konutlarda kira zam tavanını yüzde 25 olarak belirleyen yasanın süresinin geçen yıl temmuzda sona ermesi ile uygulamada enflasyonun baz alındığı eski sisteme geri dönülmüştü. O tarihten bu yana kira artışı üst sınırı olarak, bir önceki ay sonu itibarıyla gerçekleşen on iki aylık TÜFE enflasyon oranı baz alınıyor. Söz konusu üst sınır geçen ay yüzde 48,73 olarak uygulanmıştı.

Emekli ve memur zammı şekilleniyor

Yılın ilk beş ayındaki gerçekleşme ile birlikte emekliler ile memurlara temmuz başında verilecek enflasyon farkı ve artışlar da büyük oranda şekillendi. Her yıl ocak ve temmuz aylarında izleyen altı aylık dönemde geçerli olmak üzere bir önceki altı ayda gerçekleşen TÜFE artışı kadar zam alan SSK ve BAĞ-KUR emeklileri, yüzde 15,09’luk ocak-mayıs enflasyonu oranında bir artışı şimdiden hak etti.

Bu kesim, haziranla birlikte oluşacak ilk yarı enflasyonu kadar zammı temmuz başında alacak. Haziranda enflasyon sıfır da olsa bu kesime verilecek zammın oranı bu kadar olacak, eksi enflasyon olmadığı süreci zam bunun altında kalmayacak. Memur ve emeklileri 2025’in ilk yarısı için yüzde 6, ikinci yarısı için yüzde 5 toplu sözleşme zammı almıştı. Bu kesim için, ilk beş aydaki enflasyon dolayısıyla şimdiden yüzde 8,59’luk enflasyon farkı doğdu. Bu fark, temmuzda verilecek ikinci yarı zammının üzerine eklendiğinde bu kesimin temmuzdaki maaş ve aylık artışları şimdiden yüzde 14’e denk geliyor. Haziranda yaşanacak olası aylık enflasyon bu oranı daha da büyütecek.